W dobie rosnącej świadomości społecznej w kwestii etyki i uczciwości w biznesie, coraz więcej osób staje przed dylematem, czy i jak zgłaszać nieprawidłowości, których są świadkami w swoim miejscu pracy. Ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa wprowadzi w Polsce szereg regulacji chroniących sygnalistów, dając im tym samym silne narzędzia do walki z nieprawidłowościami. Zapoznaj się z artykułem i dowiedz się, co może sygnalista.

Kto może zostać sygnalistą?

Sygnalistą może być każda osoba fizyczna, która w związku z pracą, wykonywaniem zlecenia, członkostwem w organie osoby prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej albo z wykonywaniem funkcji związanych z zarządzaniem taką jednostką, uzyskała informację o naruszeniu prawa.

Szeroki zakres ochrony

Ustawa chroni sygnalistów przed zwolnieniem, dyskryminacją, mobbingiem oraz innymi formami represji ze strony pracodawcy lub innego podmiotu, w związku ze zgłoszeniem nieprawidłowości. Ochrona obejmuje również osoby współpracujące z sygnalistą oraz osoby rekomendujące sygnalistę do nagrody.

Zakresem dyrektywy objęte są zgłoszenia dotyczące:

• naruszeń przepisów w następujących dziedzinach (wymienionych szczegółowo w części I załącznika):
  • zamówienia publiczne
  • usługi, produkty i rynki finansowe; zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu
  • bezpieczeństwo produktów i ich zgodność z wymogami
  • bezpieczeństwo transportu w sektorze kolejowym, drogowym, morskim i żeglugi śródlądowej
  • ochrona środowiska, począwszy od gospodarowania odpadami aż po chemikalia
  • ochrona radiologiczna i bezpieczeństwo jądrowe
  • bezpieczeństwo żywności i pasz, zdrowie i dobrostan zwierząt
  • zdrowie publiczne, w tym prawa pacjentów i kontrola wyrobów tytoniowych
  • ochrona konsumentów
  • ochrona prywatności i danych osobowych, bezpieczeństwo sieci i systemów informacyjnych;
• naruszeń mających wpływ na interesy finansowe UE;
• naruszeń dotyczących rynku wewnętrznego, w tym naruszeń unijnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz naruszeń krajowych przepisów dotyczących podatku od osób prawnych.

Dyrektywa uzupełnia niektóre sektorowe akty prawa UE, które zawierają już przepisy o sygnalistach (w szczególności akty dotyczące usług finansowych, prania pieniędzy, finansowania terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska).

Poufność i bezpieczeństwo

Sygnalista ma prawo do zachowania poufności swojej tożsamości. Informacje o jego osobie mogą być ujawnione tylko w ściśle określonych przypadkach, m.in. na żądanie sądu lub prokuratury.

Osoby dokonujące zgłoszenia kwalifikują się do objęcia ochroną na mocy niniejszej dyrektywy, pod warunkiem że:

a) miały uzasadnione podstawy, by sądzić, że będące przedmiotem zgłoszenia informacje na temat naruszeń są prawdziwe w momencie dokonywania zgłoszenia i że informacje takie są objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy; oraz

b) dokonały zgłoszenia wewnętrznego zgodnie z art. 7 albo zgłoszenia zewnętrznego zgodnie z art. 10 lub dokonały ujawnienia publicznego zgodnie z art. 15.

art. 6 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii

Dostęp do informacji i wsparcia

Sygnalista ma prawo do informacji o sposobie rozpatrzenia jego zgłoszenia. Może również skorzystać z bezpłatnej pomocy prawnej oraz psychologicznej.

Gdzie zgłaszać nieprawidłowości?

Sygnalista może zgłosić nieprawidłowości na wewnętrzny lub zewnętrzny kanał zgłaszania.

Kanał wewnętrzny to procedura ustanowiona przez pracodawcę lub inny podmiot, do którego sygnalista może zgłosić nieprawidłowości.

Kanał zewnętrzny to organ administracji publicznej lub inny organ niezależny od podmiotu, w którym doszło do naruszenia prawa.

Przykłady zgłoszeń, jakich może dokonać sygnalista:

Poniżej przedstawiamy przykładowe naruszenia, które może zgłosić sygnalista. Zostały one bardziej szczegółowo opisane w artykule na ten temat, dostępnym tu: Przykłady naruszeń – na co może poskarżyć się Sygnalista?

Podsumowując, sygnalista odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu uczciwości i bezpieczeństwa w miejscu pracy. Ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa da im silne narzędzia do walki z nieprawidłowościami, zapewniając jednocześnie szeroką ochronę prawną.

Jeśli masz pytania dotyczące dyrektywy o sygnalistach lub chcesz zgłosić naruszenie, skontaktuj się z naszą kancelarią. Radca prawny Emilia Więsław pomaga wdrażać przepisy o sygnalistach i RODO. Chcesz dowiedzieć się więcej? Możesz zapoznać się z tekstem dyrektywy na oficjalnej stronie unijnej:

• Dyrektywa (UE) 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa UE;

Sygnaliści – na co może się poskarżyć sygnalista? (przykłady)

Sygnalista może zgłaszać naruszenia przepisów prawa. Zobacz, czego mogą dotyczyć przykładowe zgłoszenia wewnętrzne sygnalistów, zgodnie…

CZYTAJ DALEJ

Ustawa o sygnalistach – co nowego dla firm?

Dowiedz się, jakie obowiązki i możliwości nakłada na przedsiębiorców ustawa o sygnalistach.

CZYTAJ DALEJ

Dyrektywa o sygnalistach – co to jest i kogo dotyczy?

W dobie coraz większej transparentności i uczciwości w biznesie, coraz ważniejsza staje się rola sygnalistów,…

CZYTAJ DALEJ